انتخاب از روي سليقه و آزادي عمل در انتخاب تصميم خريد فرش ماشینیرا حتي‌المقدور در مواقعي كه بازار ساكت‌تر است عملي كنيد و با بازديد از چند تجارتخانه معتبر و ملاحظه امكانات و تسهيلاتي كه براي شما فراهم مي‌كنند فرش ماشینیمورد نظر خود را از ميان مجموعه فرشهاي آنان انتخاب كنيد.
نظرات مشورتي فروشندگان خبره فرش را قبول كنيد ولي هيچگاه به طور مطلق تسليم سليقه و نظر آنها نشويد. فرشي را انتخاب كنيد كه مناسب با احتياج شما و مطابق با بودجه شما و باب سليقه شما باشد. در موقع خريد بدون روي دربايستي و ملاحظه‌كاري از فروشنده بخواهيد تا تمام فرش‌هايي كه در فرم و اندازه دلخواه شما است نشان بدهد و يا اصطلاحاً ورق بزند تا از ميان آنها بتوانيد چند تخته فرش را كه بيشتر به سليقه و نظر شما نزديك است انتخاب كنيد. سعي كنيد از مؤسساتي فرش ماشینیخريداري كنيد كه آزادي عمل و نيز امتحان فرشهاي انتخاب شده را براي شما بدون هيچگونه الزام خريداري فراهم كند و فرشهاي مطلوب شما را به منزل بياورند.
بررسي فرش ماشینی از لحاظ طرح و اندازه
براي خريد فرش ماشینیبه اندازه‌هاي آن نيز بايد توجه كرد. از چند سانتي‌متر اختلاف در ابعاد فرش در قسمتهاي بالا و پايين كه اصولاً از مشخصات فرش دستباف مي‌باشد مي‌توان چشم‌پوشي كرد ولي بيشتر از اين حدود بالاخص در قاليچه‌هاي كوچك عيب فرش به شمار مي‌رود. با تا كردن فرش از قسمت ميان و روي هم قرار دادن اين دو قسمت مي‌توان تقارن طرح را نسبت به محورهايي كه از مركز فرش مي‌گذرند تشخيص داد. اين عمل را مي‌توان به وسيله متر و يا خط كش مدرج نيز انجام داد و فاصله نقاط مختلف فرش را نسبت به يكديگر سنجيد. تقارن رنگ نيز در اشكال بافته شده در فرش را مورد توجه قرار دهيد و همچنين دقت كنيد كه موتيف‌ها و اشكال طرح در متن فرش ناتمام گذارده نشده باشد و هر خط و شاخه‌اي شكل و امتداد طبيعي خود را داشته باشد و ناگهان در ميان طرح قطع و ناپديد نشده باشد.
براي خريد فرش ماشینیبه اندازه‌هاي آن نيز بايد توجه كرد. از چند سانتي‌متر اختلاف در ابعاد فرش در قسمتهاي بالا و پايين كه اصولاً از مشخصات فرش دستباف مي‌باشد مي‌توان چشم‌پوشي كرد ولي بيشتر از اين حدود بالاخص در قاليچه‌هاي كوچك عيب فرش به شمار مي‌رود. با تا كردن فرش از قسمت ميان و روي هم قرار دادن اين دو قسمت مي‌توان تقارن طرح را نسبت به محورهايي كه از مركز فرش مي‌گذرند تشخيص داد. اين عمل را مي‌توان به وسيله متر و يا خط كش مدرج نيز انجام داد و فاصله نقاط مختلف فرش را نسبت به يكديگر سنجيد. تقارن رنگ نيز در اشكال بافته شده در فرش را مورد توجه قرار دهيد و همچنين دقت كنيد كه موتيف‌ها و اشكال طرح در متن فرش ناتمام گذارده نشده باشد و هر خط و شاخه‌اي شكل و امتداد طبيعي خود را داشته باشد و ناگهان در ميان طرح قطع و ناپديد نشده باشد.
مطالعه فرش در نور طبيعي و توجه به رنگ آن و اطمينان از ثبوت رنگ‌هاي آن
همچنين فرش را بايد از زواياي مختلف و در نور طبيعي مورد مطالعه قرار داد. رنگ فرش در جهت خواب آن تيره‌تر از رنگ آن در جهت عكس خواب فرش به نظر مي‌رسد در نتيجه خطوط طرح درجهت عكس خواب به نحو مشخص‌تري ديده مي‌شود. همچنين بايد رنگ فرش در تمام سطح آن يكنواخت باشد و مخصوصاً در فرشهاي كف ساده دو رنگي و اختلالات رنگ ديده نشود. لذا رنگ فرش به اندازه كافي غني و كامل باشد و قسمت انتهايي پرز با رنگ سطح فرش اختلاف نداشته باشد چون اين اختلاف نمودار آن است كه فرش با رنگ‌هاي جوهري رنگ شده است. با ماليدن تكه پارچه مرطوب بر روي قسمتهاي رنگ‌دار مشكوك مي‌توانيد از ثبوت رنگ‌هاي فرش اطمينان حاصل كنيد.
بررسي كيفيت پرزهاي فرش
فرش را از نظر كيفيت پرزهاي آن نيز بايد مورد بررسي قرار داد. پرز فرش بايد با دوام، درخشان و انعطاف پذير باشد فرشهاي با پرز نرم نسبت به فرشهای با پرز ضخيم دوام كمتري دارند و همچنين تمايل بيشتري به جذب گرد و خاك داشته و مانند فرشهاي با پرز خشن نيز تميز نمي‌شوند.
مطالعه پشت فرش از لحاظ نحوة تراكم و كوبيدگي پودها و يكنواختي طرح
شايد مهمرين عاملي كه در انتخاب فرش بايد مورد توجه قرار گيرد بافت آن است. براي بررسي چگونگي بافت فرش بهتر است آن را از قسمت پشت مورد مطالعه قرار دهيد چون در پشت فرش كيفيت بافت مشخص‌تر است. با مطالعه پشت فرش به بسياري از نكات آگاهي خواهيد يافت كه با بررسي رويه فرش امكان آن ميسر نيست از قبيل تعداد گره‌ها، نحوه تراكم و كوبيدگي پودها و همچنين يكنواختي طرح، شمارش دقيق گره‌ها در واحد سطح را به كمك ذره‌بيني كه به يك قاب مدرج به واحدهاي اندازه‌گيري (سانتي‌متر – اينچ) متصل شده است مي‌توان انجام داد. با اين وسيله تعداد گره‌ها را در عرض و طول يك قاب جداگانه بشماريد و در يكديگر ضرب نماييد تا تعداد گره‌هاي موجود در واحد سطح فرش به دست آيد. ولي در اين كار نهايت دقت بايد معمول شود چه اختلاف شمارش يك و يا دو گره نتايج بسيار غلطي را در محاسبه كلي ارائه خواهد داد. براي صحت بيشتر محاسبه بهتر است شمارش گره‌ها را در چند نقطه مختلف فرش انجام داده و معدل آنها را ملاك محاسبه قرار دهيد (تراكم قسمتهاي پايين فرش معمولاً بيشتر از قسمتهاي بالايي آن است).در مورد بافت فرش توجه داشته باشيد كه پود فرشهاي يك پوده هيچگاه به چشم نمي‌خورد و تنها در فرشهاي دو پوده و بيشتر است كه بعضاً در پشت فرش امتداد پودها ديده مي‌شوند و هرگاه رديف‌هاي بافته شده بهتر كوبيده شده باشند پودها كمتر ديده مي‌شوند.
بررسي فرش ماشینیاز لحاظ پوسيدگي و همچنين رفوشدگي
با ملاحظه پشت فرش قسمت‌هايي را كه بافت ناجور داشته و يا احتمالاً پوسيده و يا رفو شده باشند بهتر مي‌توان تشخيص داد قسمتهاي رفو شده معمولاً زبرتر و محكم‌تر از ديگر نقاط فرش است و با كمي دقت علائم سوزن خوردگي را در آن مي‌توان مشاهده كرده و بعلاوه با تا كردن فرش در سمت‌هاي مشكوك به پوسيدگي صداي خفيف و مخصوص شكستگي احساس خواهد شد.در موقع بررسي پرزهاي فرش توجه داشته باشيد ارتفاع پرز معيار ظرافت فرش نيست. براي كنترل كيفيت پرزهاي فرش و چگونگي پرداخت آنها بايد پرزها را با دست مالش داد در قسمتهاي مختلف ارتفاع پرزها بايد به يك اندازه بوده و اثر از تموج در آنها نبايد باشد.يكي از دلايل نامنظم بودن پرزها علاوه بر پرداخت ناجور و نامنظم شستشوي خشن الياف فرش است.
خريد از تجارت‌خانه‌هاي معتبر كه فرش خريداري شده را ضمانت مي‌كنند.
در مورد مكان خريداري فرش بايد گفت كه هيچگاه فرش را از افراد نامشخص و مشكوك خريداري ننماييد. براي از دست ندادن نقدينه خود و جلوگيري از گرفتاري‌هاي بعدي منطقي‌تر است حتي با قيمت‌هاي بالاتر فرش را از تجارت‌خانه‌هاي معتبر و با سابقه و شهرت خوب و يا از فروشندگان مجاز و سيار اين مؤسسات خريداري كنيد. به هنگام خريد فرش حتماً ورقه خريد و ضمانت‌نامه‌اي كه حاوي تمام مشخصات فرش است از فروشنده درخواست كنيد. اين مدارك در موقع خريد و فروش بعدي، سرقت، بيمه و حمل و نقل فرش بسيار مفيد واقع خواهد شد. در ضمانت‌نامه فرشهاي قديمي و آنتيك علاوه بر مشخصات معمولي بايد سال بافت و حتي‌المقدور شجره‌نامه فرش مندرج باشد.
هماهنگي با دكوراسيون منزل
رعايت برخي اصول در رابطه با انتخاب فرش و دكوراسيون، علاوه بر آنكه نشانگر ذوق و سليقه خريدار است در دوام و پاكيزگي و نمود هرچه بيشتر فرش نيز تاثير انكارناپذيري دارد. در اين ارتباط بايد عوامل رنگ، بافت و طرح فرش را مورد توجه قرار داد به عنوان مثال فرشهاي كم دوام، ظريف، ابريشمي، قديمي و عتيقه و يا زمينه روشن را نبايد در اطاق نشيمن، نهارخوري و اطاق‌هاي كودكان قرار داد. محل‌هاي مناسب براي اينگونه فرشها معمولاً اطاق‌هاي پذيرايي، خواب، كتابخانه و به طور كلي مكان‌هاي كم رفت و آمد مي‌باشد. فرش اطاق نهارخوري بايد به اندازه‌اي باشد كه پايه‌هاي صندلي‌هاي مستقر در اطراف ميزنهارخوري كاملاً بر روي آن قرار گيرد. به عبارتي ديگر ابعاد فرش بايد از هر طرف حداقل 60 تا 70 سانتي‌متر بزرگتر از اندازه‌هاي ميز نهارخوري باشد. در سالن‌هاي پذيرايي فرش مقابل مبل‌ها و كاناپه را به اندازه‌اي انتخاب مي‌كنند كه ضمن پوشش مساحت مور نظر مقداري از سطح آن نيز زير پايه‌هاي مبل‌ها و كاناپه قرار گيرد. توصيه‌اي ديگر در اين مورد داريم و آن اين است كه هيچگاه مساحت مقابل كاناپه و مبل‌ها را با يك جفت قاليچه مفروش ننماييد كه از نقطه نظر زيبايي تاثير نامطلوب و ناخوشايندي دارد. به جاي مفروش نمودن اطاق خواب با يك تخته فرش بزرگ كه اجباراً قسمت‌هايي از آن زير تخت خواب مي‌رود توصيه مي‌شود از چند تخته قاليچه كوچك و پاتختي ترجيحاً رنگ‌هاي روشن استفاده شود. عامل طرح در انتخاب فرش براي مكان‌هاي مورد نظر نيز از اهميت ويژه‌اي برخوردار است به عنوان چند اصل كلي مي‌توان گفت كه در منازل و محل‌هايي كه با مبلمان استيل و تزئين شده باشند. طرح‌هاي گلدار و همچنين فرش‌هايي با طرح‌هاي هندسي و در آپارتمان‌ها و ساختمان‌هايي كه مبلمان آنها از نوع مدرن است فرش‌هايي با طرح‌هاي هندسي و شاخه شكسته جلوه و زيبايي بيشتري دارند. فرشهاي ترنج دار در سالن‌هاي پذيرايي و در محل‌هايي كه نقش ترنج آن در معرض ديد كامل باشد و قالي‌هاي با نقش سرتاسري و يا خنثي در سالن‌هاي نهارخوري و پذيرايي و نشيمن و كتابخانه منظره بهتري دارند
مزیتهای فرش بافته شده با نخ هیت ست
هیت ست کردن نخ فرایندی می باشد که طی آن نخ بعد از ریسیده شدن با دما و بخار تثبیت می گردد. این فرایند باعث تغییرات زیادی در کیفیت نخ و به تبع آن کیفیت فرش می شود. مزایای این فرایند شامل:
۱- حالت نخ هیت‌ست پفکی و بالک بیشتری پیدا می‌نماید. فرش بافته شده با این نخها در صورت ثابت بودن تراکم بافت و نمره نخ ، پوش بهتری دارد و پرتر به نظر می‌رسد.
۲- به علت بهبود کیفت الیاف و کاهش پرزهای سطحی، از پرزدهی فرش کاسته خواهد شد.
۳- سرنخها در فرش مشخص می باشد که در اصطلاح بصورت دانه اناری است.
۴- فرش بافته شده با نخ هیت ست پاخور نرمتری دارد و زیردست آن لطیف تر و یکنواخت تر می باشد.
۵- فرش در مقابل حرارت، جذب گرد و غبار و آلودگی مقاوم تر است.
۶- نخ هیت شده استحکام بالاتری دارد و پارگی نخ در فرایند بافت کاهش می یابد.
۷- در کل فرش بافته شده با نخ هیت ست شده از جذابیت و ماندگاری بالاتر و استفاده آن راحتتر می باشد.
۱۰- در مجموع می‌توان گفت فرشی که از نخ هیت ست بافته شده باشد دارای جذابیت بیشتر،ماندگاری بالاتر و استفاده راحتتر است.
دلایل ارجحیت سجاده فرش نسبت به فرش ماشینی برای مفروش نمودن مساجد و نمازخانه ها از قرار ذیل می باشد:
- در صورت مفروش بودن مسجد یا نمازخانه با سجاده فرش، جهت قبله به آسانی توسط نمازگزاران قابل تشخیص است.
- فرش های سجاده ای با طرح یکدست و یکپارچه و تکرارهای منظم، زیبایی و دلپذیری بیشتری به فضای داخلی مسجد می دهد.
- بعضی نمازخانه ها مساحت کمتر از 6 متر دارند که مفروش کردن آن ها با تخته فرش ماشینی امکان پذیر نیست اما با استفاده از سجاده فرش به آسانی می توان مفروش نمود.
- از آنجاییکه فرش های سجاده ای طرح های محرابی شکل دارند، نظم و هماهنگی خاصی به صفوف نمازگزاران می دهند.
- با استفاده از سجاده فرش می توان فضاهای داخلی با هرگونه شکل هندسی را مفروش نمود.
- سجاده فرش ها قابلیت این را دارند که کل فضای داخلی مسجد یا نمازخانه را به صورت کامل بپوشانند.
- فرش های سجاده ای را می توان با هر شکل و ابعادی تولید نمود و مساجد نیازی به کناره ها و فرش های حاشیه برای پر کردن فضاهای خالی ندارند.
- سایزها و ابعاد مورد نیاز برای بافت فرش را می توان با استفاده از نرم افزار اتوکد به صورت دقیق محاسبه نمود.
- در صورت بروز آسیب و صدمه به فرش، فرش سجاده ای بسیار آسان تر و سریع تر ترمیم می شود. به طوریکه تنها یک سجاده ترمیم و یا حتی تعویض می گردد. اما در صورت صدمه به فرش ماشینی کل تخته فرش 9 یا 12 متری باید تعویض گردد. همچنین تعویض یک فرش ماشینی با همان طرح قبلی بسیار سخت تر از تعویض سجاده فرش و یافتن همان فرش قبلی است.
- ترمیم و یا تعویض سجاده فرش ها بسیار مقرون به صرفه تر از تعویض فرش ماشینی است.
- شستشوی فرش سجاده نسبت به فرش های ماشینی بسیار آسان می باشد.
- برای فرش سجاده رنگ بندی ها و طرح های مختلفی موجود است که با توجه به رنگ پنجره ها و دکور داخلی مسجد می توان نوع طرح (اعم از ترنج دار و بدون ترنج، ستون دار و بدون ستون)، ترکیب رنگ و میزان شفافیت و براقیت آن را انتخاب نمود.
- مفروش کردن و نصب سجاده فرش بسیار آسان تر از فرش ماشینی است.
چگونه فرش دستباف بخریم؟
آنجا که برای تمامی شهروندان ایرانی و غیر ایرانی داشتن حتی یک قالیچه دستباف ایرانی افتخاری بزرگ محسوب می شود، لازم است نکاتی را به خریداران قالی ایرانی ارایه کنم:
از آنجا که برای تمامی شهروندان ایرانی و غیر ایرانی داشتن حتی یک قالیچه دستباف ایرانی افتخاری بزرگ محسوب می شود، لازم است نکاتی را به خریداران قالی ایرانی ارایه کنم:
۱- فرش دستباف در سبکهای مختلف و با قیمت های متفاوت عرضه می شود. این ذهنیت که فرش دستباف کالایی گران قیمت و خاص خانوارهای مرفه بوده اشتباه است و چنانچه تصمیم بگیرید در خانه خود از فرش دستباف استفاده کنید، قطعاً توان خرید فرش دستباف در یکی از سبکها و طرحها را خواهید داشت. فرش دستباف هم اکنون در قیاس با بسیاری از کالاهای دیگر به دلایل مختلف از قیمت بسیار مناسبی برخوردار است.
۲- قیمت فرش دستباف بر مبنای متغیرهای زیادی است که به ترتیب اهمیت عبارتند از: رنگبندی، طرح ونقشه، اندازه، قدمت، مواد اولیه، کیفیت بافت، محل بافت، آب دست بافنده(خلاقیت و ابتکار) و... و بالاخره میزان عرضه و تقاضای آن فرش در بازار. در یک کلام قیمت یک قالی دستباف تابع میزان زیبایی و دلربایی آن فرش است. هم اکنون در بازار فرش ایران، شما می توانید فرش های مختلفی را متناسب با توان اقتصادی خود خریداری کنید. در حلی که مثلاً اگر یک متر قالی ابریشمی نفیس ممکن است تا ۵ میلیون تومان و حتی بیشتر قیمت داشته باشد، یک متر قالیچه معمولی با ۵۰ هزار تومان قابل خرید است.
تمامی طرحها و نقوش فرش ایران در سبکها و قیمتهای متفاوت، زیبا و دلنشین هستند و گرانی بخشی از این تولیدات نباید شما را به کلی از لذت مفروش نمودن خانه تان با فرش ایرانی محروم سازد. کما اینکه گرانی قیمت برخی منازل مسکونی باعث نشده شما دنبال خرید مسکن مناسب نباشید بنا براین متناسب با سطح قیمت مسکن و سایر وسایل منزل خود می توانید از فرش دستباف استفاده کنید.
۳- برای خرید فرش دستباف ابتدا منابع مالی یا به دیگر سخن بودجه ای که برای این کار در نظر گرفته اید را مشخص کنید، اندازه فرش مورد نیاز و همچنین سایر شرایط مورد لزوم بالاخص هماهنگی آن با دکوراسیون را تعیین نمایید، از طریق تماس با اتحادیه های صنفی فروشندگان فرش، ادارات بازرگانی، مجامع امور صنفی و یا سایر کانال های دیگر نشانی فروشندگان فرش را جویا و نیاز خود را تامین نمایید.
۴- تعارف و خجالت با فروشندگان فرش را کنار گذاشته و از آنان بخواهید تمامی فرش های مورد نظرتان را ورق زده تا شما بتوانید مطابق سلیقه خود فرش دستباف مورد نیازتان را تامین کنید. در هنگام ورق زدن درباره تک تک فرشها می توانید از قیمت و سایر مشخصات آن جویا شوید.
۵- در خرید فرش دستباف مورد نظرتان تعجیل نکنید و تمام تلاشتان این باشد که از چند فروشگاه دیگر نیز بازدید داشته تا کاملاً به موضوع اشراف پیدا نموده و نهایتاً بدون هیچ نگرانی نسبت به خرید قالی مورد نظرتان اقدام کنید.
۶- عرضه کنندگان فرش نیز مانند هر کسب و کار دیگری رضایت مشتری را مد نظر داشته و تابع مقررات هستند بنابراین چنانچه در هر مرحله ای احساس نمودید در معامله خرید فرش مغبون واقع شده اید می توانید شکایت خود را به اتحادیه های صنفی فروشندگان فرش همان شهرستان ارایه دهید.
۷- سعی کنید خرید فرش خودتان را از فروشگاه های معتبر و دارای مجوز از اتحادیه مربوطه انجام و حتماً فاکتور معتبر از فروشنده دریافت کنید.
۸- در هنگام تحویل کالا دقیقاً فرش را از نظر رنگ بندی و عدم وجود دورنگی و رگه دار بودن، مشابهت کامل در مورد فرشهای جفت، سره دار نبودن، سرکج نبودن، عدم بالا زدگی و پایین زدگی و...... کنترل کنید. در صورتی که آشنایی کافی با این موضوع ندارید، از دوستان و آشنایان در این باره کمک بگیرید.
منبع- روابط عمومی مرکز ملی فرش ایران
آیا فرش ماشینی رقيب فرش دستبافت است؟
در طول تاریخ زندگی بشر همواره مسایل تازه ای برای او اتفاق افتاده است و همیشه انسان با پدیده های جدیدی دست وپنجه نرم کرده است. این امر امروزه به صورت ورود تکنولوژی های جدید بیشتر نمایان است. به طور کلی بشر با هر پدیده تازه ای مقابله می کند و مدتی طول می کشد تا خود را با شرایط جدید وفق دهد. این جزئی از طبیعت بشر است.
در طول تاریخ زندگی بشر همواره مسایل تازه ای برای او اتفاق افتاده است و همیشه انسان با پدیده های جدیدی دست وپنجه نرم کرده است. این امر امروزه به صورت ورود تکنولوژی های جدید بیشتر نمایان است. به طور کلی بشر با هر پدیده تازه ای مقابله می کند و مدتی طول می کشد تا خود را با شرایط جدید وفق دهد. این جزئی از طبیعت بشر است. به بشر ثابت شده است که در مقابل چیزهای تازه نمی توان از خود مقاومت نشان داده است که هر گاه با این پدیده ها برخوردهای نامعقول کرده ایم به ضرر خودمان تمام شده است.
امروزه تکنولوژی؛ تولید را زیاد کرده و قدرت خرید را به همه مردم داده است. تولید واقعاً به شکل سرسام آوری زیاد شده، اگر قدیم ترها کالایی به شکل محدود و طی فرآیندی طولانی تولید می شد امروزه با پیشرفت صنعت و اتوماسیون و غیره در تعداد انبوه و در مدت زمان کوتاهی تولید می شود. این اقتضای زمان ماست. برخورد با آن منطقی نیست.
وقتی تخته فرش های دستباف کشورمان را زیرو رو می کنیم احساس غرور به ما دست می دهد. آنها صفحات هنر و هویت ایران و ایرانی هستند. بی شک، صاحب این هنر هم ایران است و ایرانی. در حال حاضر این صنعت با مشکلاتی روبروست اما این که ادعا کنیم همه مشکلات فرش دستباف ایران به سبب تولید فرش ماشینی است بسیار بی انصافی کرده ایم.
فرش ماشینی هرگز رقیبی برای فرش دستباف کشور متصور نشده است بلکه در مقاطع مختلف موجب توسعه صادرات فرش دستباف و ورود ارز به کشور نیز گردیده است. فرش ماشینی باعث شده است تا خانواده هایی که توان خرید فرش دستباف را ندارند بتوانند جهت آذین بندی محل مسکونی خود از فرش ماشینی استفاده کنند.
از طرف دیگر اگر روند تولید فرش ماشینی در ایران وجود نداشت بازار ایران با تراکم انواع فرش ماشینی تولید کشورهای بلژیک و ترکیه و شاید هم چین مواجه می شد و بر این اساس سالانه ۳۰۰ میلیون دلار ارز از مملکت خارج می شد. مشکلات فرش دستباف برای همه مشخص است.
نبود مواد اولیه مطلوب و ارزان، مشکلات فراوان در بخش رنگ و رنگرزی، دخالت سازمان های دولتی در امر فرش، وجود رقبایی مانند هند و پاکستان با مواد اولیه ارزان و کارگر ارزان تر، عدم حمایت از نوغانداران، استفاده از پشم های دباغی شده و عدم رسیدگی به هنرمندان بافنده که از دل وجان برای بافت فرش ها مایه می گذارند و در مقابل بهای کمی به آنها پرداخت می شود و در مقابل این مسائل از بافت فرش صرف نظر کرده و خود یک ایست کامل در تولید فرش دستباف ایجاد نموده از مشکلات فرش دستباف است. اما با وجود همه این مشکلات در نمایشگاه های اخیر بارها ثابت شده که هنوز فرش ایرانی زنده است. مشکلات فرش دستباف کاملاً واضح است. مسلماً این مشکلات عامل اصلی و اساسی در رکود فرش های دستباف ایران شده است و نه فرش ماشینی!!
عده ای تنها معضل بزرگ فرش دستباف را راه افتادن کارخانجات تولید فرش ماشینی می دانند و می گویند ۹۰ درصد ضرر وارده به صنعت فرش دستباف کشور را همین مسئله می دانند. غافل از اینکه ضربه اصلی که به فرش ایران وارد شده رقابت فرش های دستباف تولید شده در کشورهایی مثل نپال و چین است که به نام فرش ایرانی وارد بازار جهانی شده است.
حتی در برهه ای از زمان شایعه سرطان زا بودن الیاف اکریلیک برای تخریب بازار فرش ماشینی به کار برده شد عده ای هم به پخش آگهی های تبلیغاتی شرکتهای فرش ماشینی توسط رادیو و تلویزیون اعتراض شدیدی می کنند !!
تصریح بر این که فرش ماشینی ایران تنها در کشورهای جهان سوم مانند آسیای میانه و افغانستان و عراق خریدار دارد هم صحت ندارد. هم اکنون بزرگترین مشتریان فرش ماشینی ایران از کشورهای آلمان، ژاپن، عربستان، یونان و اسپانیا هستند ضمن آنکه مقدار کمتری هم به کانادا، آمریکا، روسیه و اوکراین صادر می شود.
مزایای فرش ماشینی در این دوره این است که با سرعت بیشتری در مرحله طراحی و در مرحله تولید انجام شده و هزینه کمتری را هم در بر می گیرد و در عین حال طرح های مدرن را نیز در خود جای داده است و مانند هر کفپوش دیگری برای خود نقشی مستقل ایجاد می کند همان طور که در دنیا سلایق مختلف وجود دارد مطابق با آن باید فرآورده های مختلفی هم وجود داشته باشد.
این مسئله هیچ گاه در مقابل با فرش های دستباف قرار نمی گیرد بلکه در کنار هم و در یک راستا قرار می گیرد و ما اگر می خواهیم اصالت ها حفظ شود باید برای کیفیت فرش های دستباف خود فکری کنیم تا حداقل در این بازار سلایق مختلف را هم ارضا کنیم.
با توجه به محبوبیت فرش دستباف در بین مردم دنیا هیچ گاه هیچ قدرتی نمی تواند این هنر را از عرصه وجود حذف کند اگر محصولی جدید مثل فرش ماشینی هم تولید شود به عنوان رقیب نخواهد بود بلکه سلایق مختلف در دنیای امروز ایجاب می کند که نوآوری هایی از این قبیل هم وجود داشته باشد.
منبع: مجله صنعت کهن
عيوب فرش ماشيني
نكاتي در رابطه با عيوب ايجاد شده در هنگام بافت فرش ماشيني: 1) دو رنگي: به علت اينكه از لات هاي مختلف الياف استفاده مي گردد و مثل پيچي هر لات متفاوت بوده، بنابراين ممکن است رنگ هاي يكسان دو لات با يكديگر اختلاف داشته باشد و در هنگام جايگزين كردن بوبين ها در قفسه بايستي سعي شود كه از همان لات قبلي استفاده گردد و در صورت عدم رعايت اين مسئله امكان به وجود آمدن اين عيب زياد مي گردد.
عيوب فرش ماشيني
نكاتي در رابطه با عيوب ايجاد شده در هنگام بافت فرش ماشيني:
۱) دو رنگي: به علت اينكه از لات هاي مختلف الياف استفاده مي گردد و مثل پيچي هر لات متفاوت بوده، بنابراين ممکن است رنگ هاي يكسان دو لات با يكديگر اختلاف داشته باشد و در هنگام جايگزين كردن بوبين ها در قفسه بايستي سعي شود كه از همان لات قبلي استفاده گردد و در صورت عدم رعايت اين مسئله امكان به وجود آمدن اين عيب زياد مي گردد.
۲) مخلوط پشم و اكريليك (BCF): گاهی در کارخانه هم تالس پشمي و هم قالي اكريليكي توليد مي گردد. بنابراين امكان دارد در يك سالن يك ماشين با اكريليك كار كند و ماشين مجاور با پشم و در صورت عدم توجه كارگر در استفاده از الياف مصرفي، باعث ايجاد اين عيب گردد.
۳) كم خابي: اين عيب ها همان طوري كه از اسم آن مشخص است مربوط به كم بودن ارتفاع پايل قالي هاست. اين عيب باعث كاهش درجه قالي گشته و ممكن است به علت موارد زير به وجود آيد:
الف) در صورتي كه يكي از قالي هاي توليدي داراي ارتفاع خاب كمتري نسبت به قالي ديگر باشد، اين عيب مربوط به تنظيم تيغه جدا كننده دو قالي است كه از بين فاصله دو ميز بالايي و پاييني كه قالي ها بين آن قرار دارند و تيغه از بين فاصله عبور مي كند، مي باشد.
ب) در صورتي كه دو قالي داراي ارتفاع خاب كمي باشند، اين عيب مربوط به كم بودن فاصله بين دو ميز مي باشد و اين عيب ممكن است در اثر اشتباه گذاردن اكستنترهاي تشكيل دهنده قالي نيز باشد.
۴) ناهمواري: اين عيب بدين صورت است كه در سطح قالي ارتفاع پايل هاي متفاوتي را مشاهده مي كنيم. اگر اين عيب در عرض قالي مشاهده شود (براي چندين پود متوالي)، مربوط به سيستم باز كننده نخ تار قالي هاست كه اين مسئله باعث نايكنواخت باز شدن نخ تار گشته كه در صورت باز شدن بيش از حد باعث ارتفاع زياد پايل در آن رج هاي مربوط در صورت باز نشدن نخ تار باعث كم شدن ارتفاع پايل در آن رج ها مي گردد. اگر اين عيب در طول قالي مشاهده شود، مربوط به كشش نخ خاب از قفسه مي باشد. اين مسئله در مورد بوبين هايي كه در انتهاي قفسه چيده مي شوند، بيشتر اتفاق مي افتد. البته لازم به ذكر است جهت كاهش اين عيب قفسه از جلو (عقب ماشين) به عقب برگردد و در صورت ماندن قفسه، قسمت هاي انتهايي آن خالي باشد.
۵) خرابي تيغ: اين عيب در صورتي كه سنگ تيز كن تيغ از بين رفته يا احتمالاً در اثر موارد ديگر مانند افتادن اجسام سخت و فلزي در مسير تيغ باعث زدگي سطح تيغ گشته و بدين صورت تيغ نتواند برش كامل نخ هاي خاب را داشته باشد و از آنجايي كه دو سنگ تيزكن تيغ در دو طرف ماشيني قرار دارد و اين عيب كمتر اتفاق مي افتد.
۶) خاب كندگي: اين عيب در اثر سفت شدن نخ خاب در قفسه به وجود مي آيد.
۷) دو پودي: اين عيب در صورتي كه نخ پود در وسط قالي پاره گردد و كارگر از بيرون آوردن نخ باقيمانده خودداری كند و نخ پود جديد نيز دوباره از همان طرفي كه ماكو حركت كرده بود گذاشته شود، دو پود در مجاور يكديگر قرار مي گيرد.
۸) روده شدن پود پشت قالي: اين عيب در اثر گره هاي نايكنواخت و كلفت روي نخ پود يا پرزدار شدن و درهم گره خوردن نخ پود به وجود مي آيد كه به صورت برجسته در پشت قالي مشاهده مي گردد و باعث كاهش درجه نمي گردد.
۹) پارگي و اشتباه طراحي چله: اين عيب توسط پاره شدن در ماشين و عدم مشاهده كارگر يا اين كه در موقع نخ كشي چله از وردها طراحي نخ را به اشتباه از ميل ميلك مربوط به خودش عبور نداده و اشتباهاً از ميل ميلك مجاور عبور داده شود، به وجود مي آيد. در هر صورت تالس در آن قسمتي كه نخ چله ندارد، سست مي باشد كه اين در رفوگري رفع، و باعث كاهش درجه قالي مي گردد، و در صورتي كه بيش از يك نخ چله باشد، مجبور به ضايعات نمودن آن قالي مي شوند.
۱۰) پارگي و اشتباه طراحي نخ خاب: در صورت پاره شدن نخ خاب در قفسه و يا خالي شدن بوبين مربوط در قفسه باعث خالي نمودن خاب قسمتي از قالي كه توسط اين نخ تشكيل مي گردد، مي شود و بدين صورت در رديف اين نخ خاب در جاهايي كه بايستي اين نخ بافت رود، خالي خواهد بود. همچنين ممكن است در هنگام عبور دادن نخ هاي خاب از هارنيش، طراح به اشتباه نخ كشی كند و در اين صورت نقشه قالي به هم خورده و تداخل رنگ در نقشه نيز خواهيم داشت. بدين صورت در يك زمينه مربوط به رنگ مشخص رنگ ديگري يافت مي گردد.
۱۱) خرابي شانه: اين عيب ممكن است در اثر كار زياد شانه و مستهلك شدن آن و شكستگي بعضي از دندانه های شانه در موقع دفتين زدن؛ باعث ايجاد تراكم مورد نظر نشده و بدين صورت باعث كاهش تراكم پودي و افزايش طول قالي گردد كه در صورت بيش از حد بودن، باعث كاهش درجه قالي مي گردد. يا بخاطر شکستگی شانه، تعداد زيادي نخ از يك دندانه عبور نموده و در اثر درگيري و گره خوردگي باعث پارگي نخ هاي تار خاب گردد.
۱۲) ريختگي و خرابي ژاكارد: ريختگي ژاكارد مربوط به خرابي ميله فرمان عمودي (قلاب ها) مي باشد. بدين صورت که در موقع حركت بالابرها به آنها متصل نشده و در پايين مي مانند و بدين صورت نخ خاب نيز در پايين مانده و باعث كچلي در سطح قالي مي گردد، و يا به علت عدم رعايت Timing بدين صورت كه تنظيم زماني بين ژاكارد، دفتين و پرتاب ماكو به خورده باشد.
براي رفع اين عيب بايستي علاوه بر تنظيم ژاكارد از نظر زماني و مكاني، تمامي قلاب ها نيز بازرسي گردد و در صورت شكستگي در بعضي از آنها تعويض گردد.
۱۳) حوله بافت و گير كردن كارت: بدين صورت است كه بافت قالي ثابت و نقشه تكرار مي شود كه اين ممكن است علت مكانيكي داشته باشد و بدين صورت است كه سيلندر تعويض كارت به علل مختلفي حركت نكند و هميشه يك كارت ثابت روي سيلندر فرمان قرار داشته و بافت انجام مي شود و يا ممكن است در قسمت طراحي اشتباهاً چند كارت از يك نوع را به طور متوالي دوخت نمايند و اين كارتها داراي طرح بافت يكسان مي باشد.
۱۴) به هم ريختگي نقشه: بدين صورت كه نقشه روي قالي به وضوح مشاهده نشده و تداخل رنگها را داشته باشيم، اين عيب به علت اشتباه در خواندن نقشه و پانچ آن روي ماشين پانچ باشد.
۱۵) ناهماهنگ شدن كارتها: اين عيب در موقعي كه يك سري كامل از نقشه يك تالس آماده شده، امكان دارد اشتباهاً كارتها شماره زده شده باشند كه در انتهاي كار به يكديگر دوخته شوند كه نتيجتاً باعث اشتباه در نقشه باشد.
۱۶) نقشه شكسته: اگر در موقعي كه چندين كارت براي در آوردن طرح گل چيده شوند، برای دوخت كردن كارتها يك كارت دوخته نشوند و جاي آنها خالي باشد، در موقع بافت رفتن به علت نبودن كارت مربوط شكستگي در طرح به وجود مي آيد يا ممكن است سيلندر فرمان به عللي جاي تعويض يك كارت، دو كارت و چند كارت را به جلو برد و در نتيجه به ازاي كارتهاي عبور داده شده، بافت انجام شده و شكستگي در طرح ايجاد مي نمايد.
۱۷) تيغ خوردگي- پارگي: اين عيب در اثر برخورد تيغ به تالس باعث پارگي تالس شده و يا امكان دارد در اثر گير كردن تالس با قسمتي از ماشين باعث پاره شدن تالس شود.
۱۸) كمبود يا اضافه متراژ: كه به دلایلی مانند خرابي شانه، اشتباه بودن دنده متغير تراكم پودي در پودها باعث تغيير متراژ تالس شود كه در اثر تغييرات زياد باعث كم شدن درجه تالس مي گردد.
۱۹) كارت مورب: هنگامي كه سيلندر فرمان جهت تعويض كارت حركت دوراني انجام مي دهد، در بعضي از مواقع كارت دقيقاً بر روي سيلندر فرمان قرار نمي گيرد و به صورت مورب بر روي يال چند ضلعي سيلندر فرمان قرار مي گيرد و بدين ترتيب عده اي از سوزنها كه كارت در مقابل آن قرار نگرفته بافت انجام مي دهند و عده ديگر از سوزنها كه با قسمتي از كارت تماس دارند به طور نامرتب و طبق بافت، بافت نرفته و بعضي كه نبايسی بافت رود بافت مي رود و در نتيجه روي تالس عيب كارت مورب ايجاد مي شود.
۲۰) كمبود سر طاقه يا كجي سر طاقه – كجي حاشيه: موقعي كه يك تالس بافته مي شود، بايد تا شروع تالس بعدي يك فاصله اي وجود داشته باشد و اين قسمت به بافت (گوني بافت) يا ساده بافت معروف است. اگر اين فاصله كم باشد، در موقع برش (جدا كردن تالس از ماشين) و دوخت مجدد آن براي عمليات تكميل با اشكال مواجه خواهيم شد و ماشين دوخت (سر دوز) نخواهد توانست به راحتي دو تالس را به هم دوخت كند. پس در موقع بافندگي، پس از اتمام بايد تعداد كارتهاي ساده (بدون سوراخ) به مقدار كافي وجود داشته باشد. در صورت كمبود، بافنده بايد با دست اين كارتها را تكرار كند تا مقدار بافت بدون پرز (ساده بافت) كامل شود.
عيب كجي سر طاقه در مواقعي كه بخواهيم قالبها را از ماشيني جدا نماييم، توسط كارگر به وجود مي آيد و بر اثر بي دقتي آن شخص قسمت ساده بافت بين دو تالس صاف و يكنواخت برش نمي خورد و در موقع دوخت مجدد قالبها در قسمت تكميل، ماشين دوخت نخواهد توانست دو تالس را به راحتي به هم بدوزد.
۲۱) خرابي و كمبود كناره: در قسمتهاي انتهايي هر تالس از چهار طرف يك قسمت ساده بافت كه رنگ آن بستگي به رنگ زمينه تالس دارد و مقدار آن 2 الي 3 سانتي متر مي باشد. اگر اين مقدار كمتر از حد معمول باشد، در قسمت بافندگي عيب محسوب مي شود. ممكن است اين عيب از كارتهاي قسمت ژاكارد باشد. همچنين در بعضي مواقع ممكن است بعضي رنگ هاي ديگر (تغيير از رنگ زمينه) در اين ديده شود كه اين نيز ناشي از اشتباه در كارت مي باشد. هم چنين كمبود كناره باعث مي شود كه وقتي كناره هاي تالس دوخت خورد، عرض قسمت كناره كاهش يابد.
۲۲) روغن زدگي: در ماشين بافندگي در هنگام بافت تالس ممكن است لكه هاي روغن از قسمت هاي مختلف ماشين مثل ژاكارد يا تشتك روغن و يا قسمت هاي ديگر بر روي چله ها و يا نخ هاي خاب ریخته و لكه هاي روغن روي تالس ايجاد نمايد.
۲۳) جاي خالي: در اثر پاره شدن نخ خاب ايجاد مي شود كه به صورت رگه هاي طولي در پشت قالي است.
۲۴) نخ اضافي: در اثر بالا رفتن جمع ميل ميلك كه يك ميل ميلك به بقيه گير كرده است.
۲۵) تكرار سيلندر: در اثر تعويض نشدن كارت طرح قالي نقشه يك قسمت تكرار شده است.
۲۶) اشتباه نقشه: در اثر اشتباه بودن نقشه يا غلط سوار كردن نقشه اتفاق مي افتد.
۲۷) اختلاف پارتي رنگي: در اثر جايگزين كردن بوبين دو رنگ در يك قسمت يا شيدهاي مختلف يك رنگ باشد.
۲۸) روزدگي آهار: در اثر مصرف بيش از حد آهار مصرفي كه باعث نفوذ به روي قالي مي كند.
۲۹) پارگي تار: در اثر پارگي نخ تار و عدم رسيدگي كارگر مربوطه است.
۳۰) راه راه شدن عرض: اين عيب در اثر تنظيم نبودن تيغ تراش در مرحله تكميل اتفاق مي افتد.
۳۱) قفسه: در اثر گير كردن چند هارنيش يا بودن پرز در لابه لاي نخ تار يك واحد كوچك بدون خاب مي شود.
۳۲) خاب سوختگي: عيبي كه در اثر استفاده از نخ هاي خاب با دو جنس و عدم دقت و توجه تكميل به اين تفاوت اساسي كه يكي از نخ ها ذوب شده كه در سطح قالي ظاهر مشاهده مي شود.
۳۳) قلاب خوردگي: اين عيب در هنگام پشت پاك كني قالي زير به وجود می آید و عدم تنظيم ماشين پشت پاك كني باعث بد تراش خوردن پشت قالي می شود و در نتیجه نخ هاي بريده يا بيرون كشيده در پشت قالي فراوان ديده مي شود.
۳۴) خرابي ريشه و زيگزاگ: عدم تنظيم چرخ ريشه يا زيگزاگ كه در فواصل معين و با خط مستقيم عمل نشده است.
۳۵) عيوب متفرقه: اين عيب مثل بافته نشدن يك قسمت نقشه است كه در اثر خالي شدن ماكو از پود و تنظيم طرح با نقشه مي شود.
عيب هايي نيز در موقع تكميل و پس از درجه بندي اوليه در تالس به وجود مي آيد كه درجه تالس را كاهش مي دهد و عبارتند از:
۱) خرابي پشت پاك كني: به علت تنظيم نبودن شانه ها و اهرم های صفحه اي در ماشين تراش، پشت تالس زيري كه معمولاً پاك مي گردد، خوب پاك نشده و در محل هایی سر نخها به وفور مشاهده مي شود.
۲) سوزني بودن آهار: اگر آهار رقيق باشد و بيش از حد به تالس زده شود، به نخهاي خاب روي تالس نفوذ كرده و سطح تالس را خراب مي كند. در اين صورت به اين عيب، سوزني شدن آهار مي گويند و اين بيشتر در مورد تالس زير مي باشد كه وزن كمتري داشته و محل بيرون كشيدن نخ ضايعات در ماشين پشت پاك كني خالي است و باعث نفوذ آهار به سطح تالس مي شود.
۳) كمبود آهار: اگر آهار كم زده شود، باعث شل شدن تالس يا انعطاف پذيري بيش از حد تالس شده كه اين مسئله باعث كاهش ريشه به خصوص در قسمت وسط و زود كنده شدن پايل ها و كاهش دوام و عمر آنها مي شود.
۴) خرابي شيرينگ: اگر تيغ ماشين شيرينگ كند شود و تنظيم مكاني مناسبي نداشته باشد، باعث كندگي در سطح تالس و به وجود آوردن رگه هاي عرضي روي تالس مي شود. بدين صورت كه در نقاط مختلف تراش هاي متفاوتي را مشاهده خواهيم بود و اين تراش ها در عرض تالس ثابت خواهد ماند.
۵) خرابي زيگزاگ و ريشه: همان طوري كه پيداست، اين عيب در مرحله دور دوزي و ريشه دوزي به وجود مي آيد و اگر چرخ ريشه دوز يا زيگزاگ تنظيم نباشد، اين امر موجب مي گردد كه ريشه ها در رديف طولي قرار نداشته و باعث كاهش مرغوبيت تالس مي گردد.
۶) سايه روشن: در هنگام تكميل تالس، اين عيب بر اثر فشار غلتك هاي ماشين قسمت كه با سطح تالس در تماس هستند ايجاد مي شود. هم چنين تغيير جهت حركت غلتك ها نيز در قسمت هاي مختلف ديگر باعث مي گردد كه قسمت هاي مختلف تالس متفاوت باشد و يك حالت سايه روشن ايجاد كند. اين عيب به خصوص در ماشين آهار موقعي كه پشت تالس رطوبت زده و يا آهار رقيق به آن زده مي شود، با فشار كم غلتك ها باعث ايجاد خاب و از طرفي با كم و زياد بودن مقدار تر بودن ريشه ها مقدار زاويه خاب فرق نموده و بنابراين انعكاس نورهاي مختلف را در سطح تالس مشاهده باشيم.
۷) كجي سر طاقه: در قسمت تكميل نيز در هنگام جدا كردن قالي ها ممكن است كارگر موقع برش دو قالي نتواند در يك خط مستقيم قسمت ساده بافت بدون پرز را برش دهد و به همين دليل اين عيب به وجود آيد.
۸) رفوي مشخص: بعضي از قالي ها كه داراي كمبود يا خرابي و يا اشتباه بافت يا كچلي و.... دارند. در قسمت تكميل توسط افراد رفوگر اين عيوب برطرف مي شود و ممكن است رفوگر اين عيوب را خوب برطرف نكند و يا اصلاً به آنها برخورد نكند و در قسمت بازديد نهايي و يا كنترل نهايي پس از ماشين آهار به صورت برجسته و يا عدم وجود بافت در آن قسمت كاملاً در پشت تالس مشخص مي باشد.
۹) نداشتن سر طاقه: در موقع برش قالب ها توسط كارگر در قسمت تكميل، كارگر قسمت ساده بافت را خيلي نزديك به پرز كناره برش دهد، به طوري كه اصلاً سرطاقه وجود نداشته باشد. اين مسئله موجب مي شود كه در هنگام ريشه كردن تالس در قسمت نهايي تكميل با اشكال مواجه مي شويم.
۱۰) روغن زدگي: اين عيب نيز ممكن است در روي تالس توسط ماشين هاي تكميل ايجاد شود و ريخته شدن لكه هاي روغن بر روي تالس از ماشين هاي مختلف تكميل اين عيب را ايجاد مي كند. ..منبع فرش معراج
